Inleiding

De ware identiteit van de dertiende-eeuwse dichteres Hadewijch is in mystieke sluiers gehuld. Ondanks het diepgaande onderzoek dat er sinds de herontdekking van haar werk in 1838 naar haar persoon is gedaan, blijft de biografische informatie die we over de middeleeuwse mystica hebben schaars. Mede om die reden vormt Hadewijch voor kunstenaars en intellectuelen een dankbare bron van inspiratie en recuperatie.

Vanaf de negentiende eeuw fungeert Hadewijch als blank canvas waarop de meest uiteenlopende individuen hun artistiek, filosofisch of politiek programma projecteren. In de receptie van haar teksten verschijnt de dertiende-eeuwse dichteres nu weer als ketter, dan weer als ware gelovige; soms als vrijgevochten feministe, dan als getormenteerde minnares. In onze virtuele tentoonstelling worden zes markante momenten uit deze kleurrijke receptiegeschiedenis belicht. De uiteenlopende Hadewijchbeelden die door de eeuwen heen door schrijvers en intellectuelen naar voren worden geschoven, zijn vanzelfsprekend sterk bepaald door het tijdsgewricht waarin ze zijn ontstaan. Op die manier geven de zes capita selecta uit de Hadewijch-receptie ook een verrassende kijk op culturele en politieke ontwikkelingen vanaf de negentiende eeuw tot heden.

Eerst staan we stil bij de herontdekking van de handschriften door de Duitse historicus en archivaris Franz Joseph Mone in 1838 en de vroege receptie van Hadewijchs teksten in flamingantische kringen. In het tweede hoofdstuk belichten we de politiek-ideologische recuperatie van de mystieke dichteres aan het einde van de negentiende eeuw. Hoofdstuk drie van onze tentoonstelling werpt licht op de positie van de middeleeuwse mystica in het culturele veld van het Nederlandse fin de siècle. De centrale figuur is hier de dichter en letterkundige Albert Verwey. In het volgende hoofdstuk over de vroege twintigste-eeuwse receptiegeschiedenis bespreken we de rol die de Vlaamse jezuïet Jozef van Mierlo heeft gespeeld in de studie en de verspreiding van Hadewijchs werk. Het vijfde hoofdstuk handelt over de artistieke toe-eigening van de dertiende-eeuwse dichteres tijdens de tweede feministische golf. Tenslotte gaan we in het laatste deel van onze tentoonstelling dieper in op de contemporaine literair-artistieke receptie van Hadewijchs mystieke geschriften.