Het engagement als kenmerk van de visuele poëzie in Radar

willemyns.jpg

Het essay van prof. dr. Willemyns 'Naar een materialistische taaltheorie' verschijnt in Radar

Zoals eerder gesuggereerd is de visuele poëtica ook geëngageerd van aard, wat het sleutelnummer 7/8 van Radar bevestigt. De visuele beweging wilde vooral de mogelijkheden van de taal testen, en dat in een periode waarin taal als een ontoereikend communicatiemiddel werd gezien. Visuele gedichten vervullen ten eerste vaak een taalemancipatorische functie, dat gericht is tegen de traditionele woordelijke taal, en daar lijkt het tijdschrift op in te spelen. Van der Hoeven (1977: 45-51) prijst daarom in Radar het taalengament van De Vree met lovende woorden als “poëzie van de daad” en “poëzie van de hoop”.

In afleveringen 2 en 5 verschenen twee essays over die taalproblematiek, aan de hand van prof. Dr. Willemyns, een taalkundige (Liber Memorialis 1960). In “Naar een materialistische taaltheorie?” behandelt Willemyns (1975) het probleem van het beschaafde taalgebruik, waarmee hij aansluit bij het anti-elitaire gedrag van Radar en Ramon. Zijn essay besluit dat het de beste oplossing is om de hogere taalnorm af te schaffen. Met “Taalbarrières en taalzorg” (Willemyns 1976) illustreert hij concreet hoe Vlaanderen van de elitaire taal kan afstappen: de lagere klassen onderwijzen in de taalzorg kan de taalbarrières slopen waardoor het Algemeen Beschaafd Nederlands toegankelijk wordt voor de volledige taalgemeenschap.

 

Radar trekt de anti-elitaire lijn verder op politiek vlak, en kleurt links. Ramon (2017) verklaart dat het maatschappelijke klimaat toen erg anti-bourgeois was en een tijdschrift als het ware verplicht was om een standpunt in het maatschappelijke debat in te nemen. De toon wordt meteen gezet door een tekst in de debuutaflevering ter ere van Karel Čapek, een Tsjechische schrijver die overleed in 1938, maar die Ramon (1975) vier decennia later oprakelt. Čapek schreef sociaal-politieke werken, gericht tegen de sociale wantoestanden van zijn tijd en tegen het fascisme. Ramon zal zich daartegen verzetten in het slotnummer van Radar.

 

Een andere links-socialistische figuur die Ramon noemt is Pablo Neruda. De Chileense dichter is één van de namen achter de Chileense revolutie van de communistische partij in de jaren ‘70, die toen het regerende establishment liet kantelen. Ramon (1978) complimenteert de door Mark Braet vertaalde gedichten Pablo Neruda: twintig gedichten. Het in Radar aanwezige engagement is een derde argument dat verklaart waarom het tijdschrift de experimentele en visuele poëtica verkiest. Deze tentoonstelling presenteert tot slot enkele geëngageerde visuele gedichten uit Radar.

Ramon Neruda.jpg